Ο τεράστιος, άνευ προηγουμένου πόνος και η αναταραχή που προκαλεί η κλιματική κρίση συζητείται συχνά παράλληλα με αυτό που μπορεί να φαίνεται ως εκπληκτικά μικρή αύξηση της θερμοκρασίας – 1,5C ή 2C θερμότερη από ό,τι ήταν στην εποχή λίγο πριν το αυτοκίνητο αντικαταστήσει το άλογο και το κάρο.
Αυτά τα θερμοκρασιακά όρια θα βρεθούν και πάλι στο επίκεντρο των επερχόμενων συνομιλιών του ΟΗΕ για το κλίμα στη σύνοδο κορυφής COP26 στη Σκωτία, καθώς οι χώρες χρονοτριβούν ή αγωνίζονται να αποτρέψουν την κλιματική καταστροφή. Αλλά οι μονοψήφιοι αριθμοί αποκρύπτουν τις τεράστιες επιπτώσεις που διακυβεύονται. “Έχουμε χτίσει έναν πολιτισμό που βασίζεται σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια”, όπως το θέτει η Katharine Hayhoe, κλιματολόγος στο Texas Tech University και επικεφαλής επιστήμονας στο Nature Conservancy.
Ο κόσμος έχει ήδη θερμανθεί κατά περίπου 1,2C, κατά μέσο όρο, από την προβιομηχανική εποχή, ωθώντας την ανθρωπότητα πέρα από όλα σχεδόν τα ιστορικά όρια. Η άνοδος της θερμοκρασίας ολόκληρου του πλανήτη τόσο πολύ μέσα σε λίγο περισσότερο από έναν αιώνα είναι, στην πραγματικότητα, εκπληκτική, με τους ωκεανούς και μόνο να απορροφούν τη θερμότητα που ισοδυναμεί με πέντε ατομικές βόμβες της Χιροσίμα που πέφτουν στο νερό κάθε δευτερόλεπτο.
Μέχρι τώρα, ο ανθρώπινος πολιτισμός λειτουργούσε μέσα σε μια στενή, σταθερή ζώνη θερμοκρασίας. Μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων, έχουμε πλέον αποσυνδεθεί από το παρελθόν μας, σαν να έχουμε μεταφυτευτεί σε έναν άλλο πλανήτη. Η τελευταία φορά που ήταν πιο ζεστός από ό,τι τώρα ήταν πριν από τουλάχιστον 125.000 χρόνια, ενώ η ατμόσφαιρα έχει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα που παγιδεύει τη θερμότητα από οποιαδήποτε άλλη φορά τα τελευταία δύο εκατομμύρια χρόνια, ίσως και περισσότερο.
Από το 1970, η θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη συγκρίσιμη περίοδο. Οι ωκεανοί έχουν θερμανθεί με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και τουλάχιστον 11.000 χρόνια. “Διεξάγουμε ένα πρωτοφανές πείραμα με τον πλανήτη μας”, δήλωσε η Hayhoe. “Η θερμοκρασία έχει μετακινηθεί μόνο μερικά δέκατα του βαθμού για εμάς μέχρι τώρα, μόνο μικρά κουνήματα στο δρόμο. Αλλά τώρα χτυπάμε μια καμπύλη που δεν έχουμε ξαναδεί”.
Κανείς δεν είναι απολύτως βέβαιος για το πώς θα τελειώσει αυτό το τρομακτικό πείραμα, αλλά στους ανθρώπους αρέσουν οι καθορισμένοι στόχοι και έτσι, στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015, σχεδόν 200 χώρες συμφώνησαν να περιορίσουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε “πολύ κάτω” από 2C, με έναν φιλόδοξο στόχο να την περιορίσουν στον 1,5C. Για τον τελευταίο στόχο αγωνίστηκαν τα μικρότερα, φτωχότερα έθνη, γνωρίζοντας ότι η υπαρξιακή απειλή των αβίωτων καύσωνων, των πλημμυρών και της ξηρασίας εξαρτάται από αυτή τη φαινομενικά μικρή αύξηση. “Η διαφορά μεταξύ 1,5C και 2C είναι μια θανατική καταδίκη για τις Μαλδίβες”, δήλωσε ο Ibrahim Mohamed Solih, πρόεδρος της χώρας, στους παγκόσμιους ηγέτες στα Ηνωμένα Έθνη τον Σεπτέμβριο.
Δεν υπάρχει τεράστιο χάσμα μετά από μια αύξηση 1,49C, κατρακυλάμε σε μια επώδυνη, επιδεινούμενη βραχώδη πλαγιά παρά είμαστε έτοιμοι να χτυπήσουμε ξαφνικά ένα απότομο χείλος γκρεμού – αλλά σύμφωνα με τα περισσότερα πρότυπα οι κυβερνήσεις του κόσμου αποτυγχάνουν επί του παρόντος να αποτρέψουν μια ζοφερή μοίρα. “Βρισκόμαστε σε μια καταστροφική πορεία”, δήλωσε ο António Guterres, γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. “Μπορούμε είτε να σώσουμε τον κόσμο μας είτε να καταδικάσουμε την ανθρωπότητα σε ένα κολασμένο μέλλον”.
Πλέον τα ερωτηματικά για τα επόμενα 10 χρόνια είναι πολλά και καθόλου ευχάριστα, με τους ειδικούς να προβλέπουν πως θα η γη θα είναι ένας πλανήτης πολύ διαφορετικός από αυτόν που ξέρουμε έως σήμερα.